نقدی روانشناختی بر اصول طراحی پاورپوینت مخاطبپسند
بسیاری از شما در حالی مشغول خواندن این مطلب هستید که به عنوان یک سخنران بارها و بارها اسلایدهای شلوغ با خطوط نزدیک و آزاردهنده را در معرض دید مخاطب قرار داده‌اید. شاید پیش خودتان فکر می‌کنید اسلایدهای پاورپوینت دیگر چه اهمیتی دارد که بخواهید زمان مجزا و جداگانه‌ای برای طراحی متفاوت آن صرف کنید و هر چه قدر هم حرفه‌ای‌تر می‌شوید بیش از پیش به این حقیقت ایمان می‌آورید. خبر ناگوار این که واقعیت خلاف تمام تصورات شما است و آن چه که به عنوان اصول طراحی پاورپوینت مطرح می‌شود دقیقا مثل سایر بخش‌های یک سخنرانی مهم و قابل بحث است!
به طور معمول برای طراحی اسلایدها اولین کاری که می‌کنیم رفتن به سراغ لپ تاپ یا کامپیوتر و باز کردن نرم‌افزار معروف پاورپوینت است. البته ناگفته نماند که برخی به با استفاده از نرم افزار پرزی به ارائه ای تحسین برانگیز سخنرانی می‌پردازند و اصولا در استفاده از نرم‌افزارهای جدیدی که امکانات تازه‌تر و چشم‌نواز امروزی دارد پیشتاز هستند. اما این میان روی صحبت ما با عموم سخنرانان است که غالبا از پاورپوینت استفاده می‌کنند و پیوسته به دنبال طراحی حرفه‌ای پاورپوینت هستند اما همچنان اندر خم یک کوچه هستند و نحوه طراحی آن‌ها نسبت به یکی دو سال گذشته هیچ تغییری نداشته است.
چنان چه که خود شما طراحی پاورپوینت را بر عهده دارید و کاملا مستقل و بر حسب سلیقه خودتان عناصر را در اسلایدهای پاورپوینت جایگذاری می‌کنید هرگز این مطلب را از دست ندهید! بعد از خواندن نقد روانشناسانه امروز می‌آموزید که چه طور باید از ویژگی‌های شخصیتی مخاطبان در جهت طراحی پاورپوینت کاربرپسند استفاده کرد.
مروری برمروری بر اصول طراحی پاورپوینت مخاطبپسند
اگر به خوبی یاد گرفته باشید که چه طور از فرآیند شناخت مخاطبان در جهت بهبود سخنرانی استفاده کنید حتما اکنون می‌دانید که برخی از سخنرانی‌ها اصلا به پاورپوینت نیازی ندارد. موضوع سخنرانی، آنالیز مخاطبان، فضا و امکاناتی که سالن سخنرانی در اختیار سخنران قرار می‌دهند و ویژگی‌ها و نوع مخاطبان هستند که تعیین می‌کنند به پاورپوینت نیاز داریم یا نه.
اگر فکر می‌کنید شیوه سخنرانی شما و موضوع مورد بحث با پاورپوینت لازم و ملزوم یکدیگر هستند حتما به اصول طراحی پاورپوینت مخاطبپسند دقت کنید.
8 اصل روانشناختی در طراحی پاورپوینت سخنرانی
- اصل ارتباط: ارتباط بین موضوع بحث و عناصری که در پاورپوینت به کار می‌بریم بسیار مهم است؛ چه پاورپوینت حاوی اطلاعات زیادی باشد چه تنها شامل تصاویر باشد
- اصل دانش کافی سخنران: ارائه حرفه‌ای پاورپوینت نیازمند دانش کافی سخنران نسبت به مفاهیم، سمبل‌ها و اصطلاحات می‌باشد
- اصل برجستگی: پاورپوینت به نحوی طراحی شده باشد که توجه مخاطبان را به نکات برجسته متمایل کند
- اصل تمایز: در میان تمام بخش‌هایی که در پاورپوینت قرار داده می‌شوند نکات پررنگ و برجسته باید با استفاده از روش‌های مناسب متفاوت و متمایز شوند
- اصل سازمان ادراکی مخاطبان: این اصل در تمام انسان‌ها مشترک است که با دیدن عناصر مجزا و غیرپیوسته تلاش دارند آن‌ها را گروه‌بندی کنند و نهایتا به یک واحد برای به ساده به خاطر سپردن برسند
- اصل سازگاری: با توجه به این اصل یک پیام یا مفهوم زمانی که با معنای خود سازگار و مرتبط باشد ساده‌تر توسط مخاطب درک می‌شود
- اصل تغییر محتوا: مردم برای فهم تفاوت بین دو عنصر متفاوت، نیاز به مشاهده تغییر دارند. بر اساس این اصل هر دو اسلاید باید حاوی تغییرات ملموسی باشند تا بهتر درک شوند
- اصل محدودیت ظرفیت: مردم ظرفیت مشخص و محدودی در پردازش اطلاعات دارند. بنابراین در صورتی که حجم بالایی از اطلاعات به خورد مخاطب داده شود در درک آن مشکلاتی رخ خواهد داد
اصل تغییر محتوا و خوانایی متون در اسلایدهای پاورپوینت
شاید خوانا بودن پاورپوینت تا حد زیادی به تنظیم فونت در طراحی اسلایدها مربوط شود که قبلا هم به بررسی بایدها و نبایدهای آن پرداخته بودیم. همان طور که در اصل تغییر محتوا گفته شد مخاطب برای درک اطلاعات جدید به مشاهده تغییراتی در اسلایدها نیاز دارد. به همین دلیل است که توصیه می‌شود در یک بند، یک ردیف، یک جدول و خلاصه بخشی از اطلاعات که همگی زیرمجموعه یه عنوان هستند از یک نوع فونت با یک افکت خاص استفاده شود. به طور کلی مخاطب با دیدن تغییر فونت در یک اسلاید تصور می‌کند وارد مبحث جدیدی شده یا این که با خود فکر می‌کند مبادا مقصود سخنران چیز دیگری بوده است.
توجه به اصل تغییر محتوا در کنار خوانایی متون ناخودآگاه اصل آخر را به یاد می‌آورد. به این شکل که به رعایت فونت‌ها ظرفیت مخاطب در پذیرش اطلاعات بالاتر می‌رود.
رنگ، تحرک، بافت و صدای اسلایدها و اصل سازمان ادراکی
یکی از اصول طراحی پاورپوینت مخاطبپسند بر مبنا تحلیل روانشناختی اصل سازمان ادراکی است. رنگ‌ها ابزار خوبی برای تسهیل سازمان ادراکی اذهان هستند. با استفاده از رنگ‌های مشترک بین عناصر مشترک می‌توان ذهن مخاطب را سریع‌تر بدان اتحادی که مایل است ببیند نزدیک کند. مثلا آبی رنگ کردن یک سری کلمات نشان دهنده ارتباط آن کلمات به یکدیگر است و ذهن خود به خود آن‌ها را در یک گروه قرار می‌دهد. توصیه می‌شود برای همه عناوین از یک رنگ مشترک و برای بدنه متن نیز از یک رنگ مشترک متفاوت دیگر استفاده شود.
زمانی که نیاز داشتید دو عنصر را به هم مربوط کنید می‌توانید از رنگ‌های چشم‌نواز استفاده کنید که در عین ایجاد سازمان ادراکی موجب ایجاد تمایز در ذهن مخاطب شود.
اطلاعات کمی و اصل برجستگی
اطلاعات کمی دایره گسترده‌ای از نمودارها را شامل می‌شود. نمودارهای پایه، جداول بصری، نمودارهای خطی، نمودارهای نواری، نمودار گام به گام و…از جمله نمودارهایی هستند که حاوی اطلاعات کمی می‌باشند. سخنران در رسم این نمودارها در طراحی پاورپوینت مخاطبپسند باید به اصل برجستگی توجه کند.
هنگام طراحی نمودار، قطعا برخی از بخش‌ها نسبت به بخش‌های دیگر مهم‌تر است. این بخش‌ها را می‌توانید مثل برش‌های پیتزا از کل نمودار جدا کنید و به این شکل بخشی از جداول یا چارت و گراف را برجسته‌تر سازید. اگر قرار باشد تمام بخش‌های یک نمودار در اسلاید نمایش داده شود مخاطب یک لحظه برای این که دقیقا به کجا نگاه کند حیران می‌ماند. از طرف دیگر برای پیاده‌سازی اصل برجستگی می‌توان مجددا از رنگ‌ها برای متمایز کردن بخشی از نمودار، جدول، چارت و…استفاده کرد.
اطلاعات کیفی و اصل محدودیت ظرفیت مخاطبان
اطلاعات کیفی نیز دایره گسترده‌ای دارند و در عین حال ابزارهای متعددی برای نمایش آن‌ها داریم. نقشه‌ها، دیاگرام، چارت، تصاویر و کلیپ‌آرت‌ها از جمله روش‌های نمایش اطلاعات کیفی می‌باشند. از آن جا که ظرفیت مخاطبان در جذب و درک اطلاعات محدود است استفاده از ابزارهایی مثل کلیپ‌آرت یا تصاویر بین اسلایدها زنگ تفریح خوبی برای مخاطب است تا در عین ایجاد تنوع ما بین جریان ثابت و خسته‌کننده تکراری فرصتی برای آنالیز بهتر اطلاعات داشته باشد
برای مقالات بیشتر سخنرانی کلیک کنید